ข้อยกเว้นในเรื่องส่วนควบ

               ทรัพย์ ใดแม้จะเข้าลักษณะที่จะเป็นส่วนควบ ดังกล่าวมาแล้วข้างต้นก็ตาม แต่ก็ยังมีข้อยกเว้นที่กฎหมายมิให้ถือว่าเป็นส่วนควบทรัพย์ดังกล่าวได้แก่

๑.ไม้ล้มลุก และธัญชาติ ซึ่งเก็บเกี่ยวรวงผลได้คราวหนึ่งหรือหลายคราวต่อปี (มาตรา ๑๔๕) เช่น พืชผักสวนครัว ถั่วลิสง ข้าวโพด เป็นต้น

๒.ทรัพย์ ที่ติดกับที่ดินหรือติดกับโรงเรือนเพียงชั่วคราว (มาตรา ๑๔๖) เช่น ปลูกอาคารเพื่อแสดงใรงานมหกรรมสินค้า เมื่อเสร็จงานก็รื้อไป หรือชาวบ้านที่ต่อออกไปเพื่อประโยชน์ในการมีงานวันเกิดชั่วคราวเสร็จก็รื้อ อก ดังนี้อาคารและชานบ้านนั้นมิช่ส่วนควบ

ข้อ สังเกตว่ามาตรา ๑๔๖นี้ บัญญัติถึงแต่เฉพาะทรัพย์ที่ติดกับที่ดินหรือติดกับโรงเรือนเท่านั้น ฉะนั้น ถ้าทรัพย์ติดกับสิ่งปลูกสร้างอย่างอื่น เช่น สะพาน อนุสาวรีย์ หอนาฬิกา แม้จะเพียงชั่วคราวก็ไม่เข้าข้อยกเว้นที่จะไม่เป็นส่วนควบ

๓.โรง เรือนหรือสิ่งปลูกสร้างอย่างอื่นซึ่งผู้มีสิทธิในที่ดินของผู้อื่นใช้สิทธิ นั้นปลูกสร้างไว้ในที่ดินนั้นด้วย (มาตรา ๑๔๖) เช่น ผู้ทรงสิทธิเหนือพื้นดินในที่ดินของผู้อื่นตามมาตรา ๑๔๑๐ ได้ปลูกสร้างบ้านหรือต้นไม้ลงไป บ้านและต้นไม้ย่อมมิใช่ส่วนตวบของที่ดินและผู้ทรงสิทธิเหนือพื้นดินมีสิทธิ รื้นถอนไปได้ตามมาตรา ๑๔๑๖[7]

---

[7] ศาสตราจารย์บัญญัติ สุชีวะ, อ้างแล้วเชิงอรรถที่ 2, หน้า 32-33